بررسی اثرات متقابل نیکل و مس در چند گونه تجمع دهنده و غیر تجمع دهنده نیکل جنس alyssum

خاک های سرپنتین که حاوی نیکل و برخی فلزات دیگر می باشند بستر مناسبی برای برخی گیاهان فراهم می سازند. به ویزه گیاهانی که توانایی بیش انباشت نیکل را در بافت هایشان دارند. برخی از این گیاهان که در خاک های سرپنتین رشد می کنند و توانایی تجمع فلز خصوصاً نیکل را دارا می باشند بیش تجمع دهنده می نامند. جنس alyssum دارای بیشترین تعداد از گونه های بیش تجمع دهنده می باشد که تا کنون شناسایی شده است. در این تحقیق به بررسی چگونگی مقاومت، جذب، تجمع و اثرات متقابل عناصر مس و نیکل گونه های alyssum bracteatum (هرسین و پاوه)، alyssum inflatum، alyssum montanum و alyssum saxatile پرداخته شد. بذر های این گیاهان ابتدا در گلدان های حاوی پرلیت کاشته شدند و پس از رشد اولیه به محیط کشت هیدروپونیک انتقال یافتند و پس از 7 روز غلظت های مختلف نیکل (300 ،250 ،100 ،0 میکرو مولار) و مس( 5،5/2 ،1 ،5/0میکرو مولار) به محیط کشت اضافه شد و نتایج پس از 21 روز مورد آنالیز و بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت عنصر مس، از میزان وزن خشک گیاهان کاسته شد به طوری که در غلظت های 5/1میکرو مولار به بالا از وزن خشک به تدریج کم شده و در غلظت 5 میکرو مولار هیچ گونه مقاومتی توسط گیاه مشاهده نشد. همچنین میزان تجمع این عنصر در قسمت ریشه گیاه بیشتر از بخش هوایی بوده است. تیمار گیاهان با غلظت های مختلف نیکل نشان داد که با افزایش غلظت این عنصر وزن خشک گیاه کاهش می یابد و تجمع آن در بخش هوایی بیشتر از قسمت ریشه می باشد. به طور کلی نتایج نشان داد که این گیاه علی رغم دارا بودن مکانیسم های تجمع و مقاومت به نیکل هیچ گونه مقاومتی به مقادیر بالای مس در محیط از خود نشان نمی دهد. اثرات متقابل نیکل و مس در گیاهان تجمع دهنده نیکل (دو جمعیت هرسین و پاوه) alyssum bracteatum و alyssum inflatumنشان داد که با افزایش غلظت مس در محیط کشت جذب نیکل در بخش های هوایی گیاه افزایش یافت. همچنین با افزایش غلظت نیکل در محیط کشت جذب مس در ریشه افزایش یافت. نتایج نشان می دهد نه تنها این دو عنصر در جذب توسط ریشه با هم رقابت ندارند بلکه می توانند میزان جذب یکدیگر را افزایش دهند. همچنین در دو گونه غیر تجمع دهنده alyssum montanum و alyssum saxatile مشاهده شد که این گیاهان هیچ گونه تمایلی به جذب نیکل از خود نشان ندادند و میزان جذب نیکل در این گیاهان در حد 005/0 میکرو گرم در گرم گیاه اندازه گیری شد که جذب بسیار کمی از نیکل را در این گیاهان نشان می دهد. همچنین جذب مس در این گونه های گیاهی پایین تر از گونه های تجمع دهنده اندازه گیری شد و مشاهده شد که در این گیاهان نیکل و مس اثر متقابلی در جذب، بر یکدیگر ندارند.